Konserwacja i restauracja obrazu tablicowego
Matka Boska z Dzieciątkiem, XVIII wiek,
kopii obrazu Madonna z Dzieciątkiem z Cambrai

Promotor:
Adi. Krzysztof Chmielewski
Pracownia Konserwacji i Restauracji Malarstwa Tablicowego
i Rzeźby Drewnianej Polichromowanej

///

Często dzieła sztuki, które trafiają w ręce konserwatora, skrywają tajemnicę swojej
przeszłości. Nie znamy autora, dokładnego czasu i okoliczności powstania dzieła,
jego późniejszych losów. Nie potrafimy logicznie połączyć pozornie sprzecznych
informacji, którymi dysponujemy. To rodzi dodatkowe wyzwania, niekiedy daleko
wykraczające poza techniczne i artystyczne uwarunkowania samej konserwacji.
Gdy jej wykonawca potrafi im sprostać, podejmując wysiłek choćby częściowego
wyjaśnienia tych problemów, jest to zawsze korzystne również dla trafnego podjęcia
decyzji konserwatorskich. Część odpowiedzi zawarte jest w samym dziele – jego
technologii, ikonografii, znakach charakterystycznych. Często ujawniają się one
dopiero podczas pracy, gdy oryginalna powierzchnia obrazu zostaje oczyszczona
i uwolniona spod późniejszych przemalowań. Innych śladów trzeba szukać
na zewnątrz – w źródłach pisanych, przekazach ustnych, w dziełach i cechach
analogicznych. Aby z tej – zawsze niekompletnej mozaiki informacji – móc odtworzyć przekonywującą całość, trzeba nie tylko dysponować określoną wiedzą, ale również
posiadać takie cechy jak detektywistyczna dociekliwość i upór. Nierzadko dzięki temu
wysiłkowi na końcu procesu konserwacji wiemy o wiele więcej niż w momencie jego
rozpoczęcia. Tak było także w przypadku pracy dyplomowej Agnieszki Potrzebnickiej-
-Romanowicz. Niewielki obrazek namalowany na cienkiej dębowej desce o wyraźnych
cechach charakterystycznych dla wczesnego malarstwa włoskiego, opatrzony z tyłu
inskrypcjami i pieczęciami, prowokował do próby wyjaśnienia choćby części zagadki.

Dzisiaj już wiemy, że powstał w XVIII wieku na północy Europy, pomimo że posiada 
o wiele wcześniejsze cechy stylistyczne malarstwa południowego. Wiemy, dlaczego
tak się stało i dlaczego na odwrociu deski umieszczono imię znanego malarza Cimabue,
choć nie wiemy, kto ten obraz namalował. Wiemy natomiast, że jest on kopią i znamy jej bezpośrednie źródło. Wiemy też, dlaczego obraz był cenną własnością kilku
znamienitych rodów arystokracji europejskiej i kiedy trafił do Polski.
Agnieszka Potrzebnicka-Romanowicz, dzięki swojemu talentowi i wiedzy, nie tylko
przywróciła wizerunkowi Madonny z Dzieciątkiem utracony blask, ale również
odtworzyła jego historię – a to zawsze nadaje dziełu właściwy sens.


 

Ur. 1983, studiowała na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki,
(specjalność: konserwacja i restauracja malarstwa i rzeźby drewnianej
polichromowanej) w latach 2003–2011.